جلسات قرآن خانگی از آنجا که در نخستین و بنیادیترین نهاد اجتماعی شکل میگیرد، زمینهساز آشنایی عمومی با فرهنگ قرآن و تربیت نسلی قرآنی است؛ اینجا سخن از محافل قرآن خانگی است که ۱۵ سال از عمرشان میگذرد.
خداوند سبحان در آیه ۱ سوره مبارکه ابراهیم با آیه «کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ؛ کتابى است که آن را به سوى تو فرود آوردیم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاریکیها به سوى روشنایى بیرونآورى به سوى راه آن شکست ناپذیر ستوده» قرآن کریم را به صراحت هدایتکننده انسان از تاریکی به سوی روشنی مینامد.
رسول خدا(ص) میفرمایند: «اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ؛ هنگامی که فتنهها، همچون پارههای شب تاریک، شما را در خود پیچید، برشماست که به قرآن تمسک جویید.» همچنین امام علی(ع) نیز میفرماید: «وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ؛ بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمیکند؛ و هدایت گری است که گمراه نمیسازد؛ و سخنگویی است که دروغ نمیگوید».
مقام معظم رهبری درباره ضرورت فراگیری قرآن کریم و نقش خانواده در این امر مهم میفرمایند: «حفظ و فهم قرآن به عنوان ذخیرهای ارزشمند برای تمام دوران عمر انسان است. باید از این ذخیره با ارزش در جهت تدبر در قرآن و وسعت و عمق بخشیدن به معلومات قرآنی استفاده شود.» همه این سخنان ارزشمند ما را به یک نقطه هدایت میکند؛ «قرآن کریم».
از آنجا که انسان در نخستین روزهای زندگی، خود را در خانه و میان خانواده میبیند؛ بنابراین فضای اخلاقی و انسانی خانواده آدمی را به سوی نیکیها رهنمون میکند. از جمله سنن مرسوم از گذشتهها برگزاری جلسه قرآن در خانههای مردم است؛ آنجا که مردم به خواست خود جلسه قرآن میگیرند و درب خانههایشان را به روی همگان میگشایند تا حریمشان به نور قرآن روشن شود. گرچه اینگونه جلسات اکنون بسیار کمرنگ شده و کمتر اثری از آن در کوی و محلههایمان میبینیم، اما هنوز هم هستند مردمانی که رسم مسلمانی را بجای آورده و دین خود را به پیغمبر رحمت حضرت محمود احمد(ص) بجا میآورند.
.jpg)
در حوالی مسجد حجازی اهواز همسایگان این مسجد از ۱۵ سال پیش تاکنون جلسات قرآن را در خانههایشان برگزار میکنند. از جمله این افراد حجتالاسلام جعفری است که میزبانی جلسه قرآن خانگی را نیز بر عهده دارد و این امر را توفیق الهی میداند که سبب نورانی شدن بیت او شده است.
درباره این جلسه توضیح دهید؟
عنوان این جلسه «جلسه قرائت و تفسیر قرآن» با حضور اعضای مسجد حجازی است.
معمولا جلسات قرآن در مساجد برگزار میشود چه شد که برگزاری این جلسات به منازل کشیده شد؟
از گذشته در مسجد حجازی اهواز جلسات قرآن برگزار میشد و پس از آن بود که این جلسات متمرکز به جلسات مردم شد تا هر بانی توفیق برگزاری این جلسات در منزل نصیبش شود.
.jpg)
جامعه ما تا چه میزان فضای برگزاری جلسات خانگی قرآن را دارد؟
در گذشتهها این جلسات برای آقایان بیشتر بود که در آن خانواده، دور هم جمع میشدند، کوچک و بزرگ قرائت قرآن را انجام میدادند، اما اکنون با توجه به مشغله بسیار افراد جامعه این جلسات تعطیل شده و اگر جلسات خانوادگی قرآن احیا و در منازل متمرکز شود (جلسه خانوادگی بیشتر تأثیرگذار است) هم منازل منور به نور قرآن میشود و هم نسل قرآنی تربیت خواهد شد.
چگونه فرهنگ جلسات خانگی قرآن توسعه مییابد؟
باید مؤمنان اراده و عزم داشته باشند، بانی خیر این جلسات شوند و این سیره را در محلات و خانوادهها راهاندازی کنند. این کار یک کار جهادی است و مؤمنان باید پای آن باشند؛ چون این کار حرکتی فرهنگی و ماندگار است که میتواند در جامعه تأثیرگذار باشد. روایات و آیات بسیاری در دین اسلام است که قرائت و تفسیر قرآن را سفارش کردهاند و براین اساس چه بهتر که فردی در جلسات حضور داشته باشد که بر تفسیر قرآن مسلط باشد که البته این جمع بهترین مکان برای تحقق آن است.
از همه دوستانی که این جلسه را هر هفته تشکیل میدهند قدردانی می کنم و انشاءالله که جامعه قرآنی و مهدوی شود.
محمود صفری، یکی از اعضای جلسه قرآن مسجد حجازی اهواز است که نظر خود درباره این جلسات را بیان میکند. او معتقد است که این جلسه ۱۵ سال قدمت دارد که به صورت مستمر گاهی در منازل، گاهی در مسجد و گاهی در حسینیه شهدای اسکندری برگزار میشود.
هدف این جلسه چیست؟
هدف اصلی این جلسه زنده کردن سنت حسنه تفسیر قرآن است که در جامعه مغفول مانده و صرفاً به قرائت و ختم قرآن پرداخته میشود اگرچه اینها هم بسیار ارزش دارد، اما در کل به تفسیر قرآن توجه نمیشود.
در هر جلسه یک صفحه قرآن تلاوت و تکرار میشود و به تعداد افراد در جلسه تلاوت میشود، البته ابتدای جلسه هدف قرائت و ختم قرآن بود و کم کم به اینجا رسیدیم و بهترین روش را ادامه میدهیم. پس از آن یکی از اعضای جلسه که در زمینه تفسیر مهارت دارد از معلمان، استادان، روحانیان آن صفحه را تفسیر میکند، بعضی مواقع بر موضوعاتی تأکید میشود.
تاکنون چه میزان از قرآن را تفسیر کردید؟
این جلسه قرآن که حدود ۱۵ سال از آن گذشته در حال حاضر صفحه ۵۷۱ است. قرآن ۶۲۲ صفحه است و هر ۵۲ صفحه در مدت یک سال تفسیر میشود. اصلا دنبال این نیستیم که تلاوت و ختم قرآن باشد؛ چون این دست جلسات زیاد است، اما جلسه تفسیر کم است.
چون این جلسه چهارشنبه شبها برپا میشود پیشنهادهای بسیاری به ما میشود که دعای ندبه، توسل و یا کمیل را در کنار آن داشته باشیم، اما چون جلسات دعا بسیار است و جلسات تفسیر قرآن خیلی کم، خداوند توفیق داد این رویکرد را حفظ کنیم، البته در دو ماه محرم و صفر هم جلسه قرآن را با عزاداری حسینی تلفیق میکنیم؛ همراه با تفسیر قرآن، روضهخوانی، خطابه و سخنرانی روحانی.
زمانبندی جلسه هم دقیق است و اجازه نمیدهیم که ملالآور باشد. زمان به گونهای تقسیمبندی میشود که بیش از ۱۰ تا ۱۲ و نهایت ۱۵ دقیقه تلاوت داریم و ۲۰ دقیقه هم تفسیر قرآن تا حاضران در جلسه در معذورات نباشند.
.jpg)
با توجه به وصایای شهدا و یکی از شهدای بزرگ خوزستان شهید «موسی اسکندری» بر جلسات قرآن خانگی بسیار تأکید شده است، اما میبینبم که یکی از مظلومترین جلسات در سطح جامعه جلسات قرآن به ویژه جلسات تفسیر قرآن است. با خلأ و نه تنها کمبود جلسه تفسیر قرآن مواجه هستیم.
از اهداف این جلسات بگویید
یکی از اصلیترین دلایلی که جلسات قرآن را در مساجد و حسینیهها برگزار میکنیم جذب نیرو است. جذب نیرو از طریق جلسات قرآن خانگی تبلیغ دین و جذب مخاطب و افراد است؛ در جلسات، کودکانی حضور دارند که حافظ قرآن هستند و یا روان و مسلط بر روخوانی هستند، با جایزهای که در جلسات به آنها میدهیم جذب جلسات قرآن میشوند. شاید خیلیها در ابتدا به صورت عادی میآمدند اما بعدها جزء اعضای اصلی جلسه شدند که برای تدارک آن زحمت میکشند و از همه آنها تشکر میکنم.
ما در اینجا یک نوع نیروسازی هم انجام میدهیم؛ روحانیون جوانی که تازه ملبس شدند در جلسات شرکت کرده و تفسیر میکنند که این امر باعث میشود روحانیون جوان بر تفسیر مسلط شوند، البته مفسران ثابت هم داریم که در جلسه حضور مییابند، اما در سطح جامعه خیلی کم از این الگو پیروی میکنند و باید فرهنگ قرآنی در جامعه تقویت شود؛ چون قرآن دریا است و برای هر کسی و در هر سطحی مرحلهای از درک قرآن روزی شده است؛ به طور مثال آنکه سواد ندارد به قرآن نگاه کند.
مدتی است که برخی هیئات در ابتدای مجلسشان قرائت قرآن دارند ظرفیت جلسه شما برای حضور در این مجالس چگونه است؟
اینکه ما روز به روز بهتر شویم خیلی خوب است، اگر هدف از جلسه دعا، عزاداری و روضهخوانی و یا تلاوت قرآن است، خوب است، اما آنچه که میتواند مفیدتر باشد افزایش محافل و جلسات قرآنی است. ممکن است بعضی جلسات جلسه قرآن هم نباشد، اما در آن قرآن تلاوت شود و اگر در کنار آن تفسیر و تدبر هم اضافه شود، بهتر است، اگر مردم برای عزاداری و دعا خواندن هم در جلسه بیایند، میتوان جلسات قرآن را در کنار آن تأسیس کرد و کمکم جلسات قرائت و تفسیرمحور جای خود را در دل جلسات مؤمنان، مساجد و خانهها باز کند.
.jpg)
همه آنانی که در جلسه قرآن ما شرکت میکنند جزء خدمتگزاران هستند و بعضی در تدارکات آن از هم سبقت میگیرند یکی از خوبیهای این جلسه این است که زحمتکشان و یا مسئول جلسه با اعضای آن دو گروه نیستند. همه برای این قضیه با هم مسابقه دارند و یکی از رازهای ماندگاری این جلسه آن است که نمیتوان تفکیکی قائل شد که چه کسی صاحب جلسه است و چه کسی شرکت کننده.
نکته دیگر
حتماً باید به فرمایش آقا رسولالله(ص) توجه شود که باید قرآن و اهلبیت(ع) را در کنار هم داشته باشیم که اهلبیت(ع) مفسر قرآن هستند خوشحالیم که وقتی تفسیر میشود علاوه بر اینکه به کلام خدا توجه میکنیم از اهلبیت(ع) هم فیض میبریم و هرچه میگوییم از قول اهل بیت(ع) است و خوب است که در جلسات قرآن، عزاداری و جشن، معارف دینی بیان شود. صرفاً جلسات عزا یا جشن نباشد. حتی مداح هم به فرمایش رهبر معظم انقلاب میتواند کار یک منبری را انجام دهد. مردم ضمن آشنایی با این فرهنگ آن را در زندگی خودشان پیاده میکنند.
پیشنهاد آخر
عامه جامعه در زمینه تلاوت قرآن مشکل دارند خیلی خوب است جلسات روخوانی قرآن به بهانههای مختلف به ویژه ماه رمضان، که هر شب در مساجد دایر است، میتواند یک شب در میان تلاوت و روخوانی باشد. نکته اساسی آن این است که فردی که نتواند قرآن را تلاوت کند نمیتواند با فرهنگ قرآن آشنا شود و با آن ارتباط برقرار کند و این اولین قدم است. درست است که در مدارس و دانشگاهها آموزش روانخوانی قرآن است، اما نتیجه در جامعه آن است که میبینیم در جامعه بسیاری در تلاوت قرآن مشکل دارند. در فضاهای مختلف؛ مثل مسجد با حضور نمازگزاران با مدت زمان کوتاه روانخوانی قرآن آموزش داده شود تا مردم گامهای بعدی را در این مسیر بردارند.
منبع: مجله فرهنگی عروج
بازدیدها: 8
